Leon Raes bouwde in 1923 de kapel van Sarepta ter ere van het klooster en voor de drie vrouwen in zijn leven

Leon Raes bouwde in 1923 de kapel van Sarepta ter ere van het klooster en voor de drie vrouwen in zijn leven

Caroline Terryn

De Oedelemnaar Leon Raes had twee redenen om in Moerkerke de Sareptakapel te laten bouwen: persoonlijke en historische. De verwijzingen naar de geschiedenis van het middeleeuwse klooster van Sarepta komen in een volgend artikel aan bod; nu bekijken we Leon Raes’ persoonlijke drijfveer om de kapel te bouwen. Hij bouwde de kapel voor de drie vrouwen in zijn leven. Dat stond althans te lezen op een ruitvormig bord dat in de kapel hing. We beelden het hieronder af. Het paneel hing er nog in 1984, want Johan Ballegeer nam de tekst op in zijn Gids van de Zwinstreek. We geven de tekst hier rechts weer. Het opschriftt was in 1984 bijna onleesbaar geworden. Nu is het paneel al een hele tijd verdwenen; al in 2002, toen de Heemkundige Kring de kapel kocht, was het paneel niet meer ter plaatse.

Leon Raes bouwde de kapel dus voor de drie vrouwen in zijn leven: zijn echtgenote, zijn moeder en zijn ... schoonmoeder. Weinig mannen richtten een kapel op voor hun vrouw en moeder, laat staan voor hun schoonmoeder. Leon Raes wel.

Zijn schoonmoeder Sylvie Vandamme was nl. ook zijn tante, want ze was de zus van Leon Raes’ moeder, Clementine Vandamme. Leon Raes was dus met zijn volle nicht getrouwd: Marie Sophie de dochter van tante Sylvie en Jozef Andries uit Ruddervoorde.

Marie Sophie Andries werd daar geboren in 1874, niet in 1836 zoals het bord volgens Johan Ballegeer aangaf.

Ronny Debbaut schetste in 2001, kort nadat onze Heemkundi­ge Kring de Sareptakapel had aangekocht, in de Nieuwsbrief de verwantschap van de families Raes, Andries en Van Damme. Wij vatten samen en vullen aan.

De familie Andries uit Ruddervoorde

Leons tante was getrouwd met Jozef Andries, de gemeentesecretaris van Ruddervoorde die ook kandidaat-notaris was. Hij was de zoon van een brouwer uit Ruddervoorde, had rechten gestudeerd en was getrouwd met de notarisdochter Eugenie Frays uit Ruddervoorde. Toen dochtertje Marie-Sophie amper een jaar oud was overleed haar vader, de kandidaat-notaris.

De familie Raes uit Oedelem

Zelf was Leon Raes, die dus in 1923 de Moerkerkse kapel bouwde, in Oedelem geboren. Via zijn grootmoeder was hij verwant met de Oedelemse notarissen- en burgemeesterfamilie Govaerts. Toen hij zijn nicht Marie-Sophie trouwde, was hij 32 en zij 28 jaar oud. Het koppel ging in Oedelem wonen en kreeg vijf kinderen, waarvan een als baby stierf: Frans. Marie-Jeannette overleed aan kroep op haar dertiende, een week voor de wapenstilstand van 11 november 1918. De oudste zoon Jozef Raes (1903-1975) werd priester en schreef o.m. de geschiedenis van het Sareptaklooster in 1946. Hij maakte ook verschillende stambomen op. Leons tweede zoon An­toine (1906-1972) werd advocaat en trad als kandidaat-notaris in Ruddervoorde in de voetsporen van zijn grootoom. Amelie Raes (1911-1998) woonde haar hele leven in Oedelem. Als langst levende erfde ze de Sareptakapel; in 1971 had de familie Raes de Sareptahoeve verkocht, maar de kapel bleef in de familie Raes tot Amelie ze in 1998 bij testament schonk aan Kerk in Nood.

De familie Van Damme uit Moerkerke

Rijksarchief Brugge, Verzameling Kaarten en Plannen, nr. 99: kaart met landerijen te Moerkerke,
die vroeger eigendom waren van het afgeschafte klooster Sarepta, gemaakt door J.J. Brabant (1786).

Leon Raes bouwde de kapel in 1923, toevallig of niet in het jaar dat Leons moeder Sylvie Van Damme overleed. Samen met Clementine Van Damme - haar zus en Leons schoomnoeder - was ze geboren en getogen op de Sareptahoeve als dochter van Louis Van Dam­me.

De Sareptahoeve was al generaties lang bewoond door de familie Van Damme. Al in 1759 pachtte Joannes Van Dam­me de hoeve van het klooster van Sarepta. De kloosterzusters zelf liadden Moerkerke in 1578 verlaten en woonden in Brugge, maar ze hadden hun landerijen steeds behouden. Ze bezaten een uitgestrekt domein rond het kloos­ter. Bij hun komst naar Moerkerke in 1483 liadden ze het Goed ter Stove met zo’n 88 ha gekocht en in 1783, drie eeuwen later, toen Keizer Jozef II het klooster afsclialte, bezaten ze ca. 93 ha. Hun 232 gemeten grand werd toen nauwkeurig opgemeten en in kaart gebracht om te worden verkocht. De pachtersfamilie Van Daimne werd de nieuwe eigenaar.

Nader onderzoek moet uitwijzen of de familie nog in de Oostenrijkse Tijd de hoeve met de bijhorende gronden verwierf of pas in de Franse Tijd (na 1795), zoals Ronny Debbaut schreef: “Bij de verkoop van de Sareptahoeve als “zwart goed” (na de Franse Revolutie verbeurd verklaard goed van de geestelijkheid) in 1797, wilden de Van Daimnes de hoeve kopcn. maar op zeggen van vrienden durfden zij zich niet te ver te wagen uit sclirik voor represailles. Een zekere Van Wambeeke klaarde de klus met geld van de Van Daimnes die verder de hoeve pachtten tegen een gunstige prijs.” De kaart uit het Rijksarchief Brugge bewijst alvast dat het liier niet ging om “zwart goed” uit de Franse Tijd, want de legende stelt dat de gronden eigendom zijn van het “gesupremeerd clooster van Sarepten binnen Brugge ende alsnu aen sijne Majesteyt [Jozef II], welcke hofstede ende medegaende landen tegenwoordigh in pachte ghebruyckt ende bewoont is bij Pieter Van Damme.” Of het verhaal met stroman Van Wambeeke zich voorgedaan heeft, valt bij gebrek aan bronvermelding niet te verifieren.

Pieter Van Damme werd opgevolgd door zijn zoon Jean Van Damme (1779--1838) en die door diens zoon Louis Van Damme (°1814-1897), de vader van Sylvie en Clementine voor wie de kapel gebowd werd. Louis was niet alleen herenboer en grootgrondbezitter. Een halve eeuw lang, vanaf 1843 tot vlak voor zijn dood in 1896, was hij de burgemeester van Moerkerke. Hij had als 29-jarige de verkiezing gewonnen van niemand minder dan de kasteelheer Honoré D’Hanins de Moer-kerke. Van 1852 tot 1880 was hij ook provincieraadslid. Voorwaar een figuur die nader onderzoek verdient.

Naast de twee dochters Sylvie en Clementine, voor wie de kapel gebouwd werd, hadden Louis Van Damme en zijn vrouw Amelie Maes nog drie dochters en vier zonen. Auguste, de oudste werd brouwer en burgemeester in Oedelem, Emile werd landbouwer en burgemeester in Lapscheure, Adolphe nam de Sareptahoeve over en Florimond werd pastoor in Vivenkapelle. Léonie huwde Gustave De Leyn, Sidonie trad in het klooster en Idalie huwde niet. Meer details en levensdata zijn te vinden in de Nieuwsbrief van juni 2001. Net als alle oude tijdschriften is dat nummer nog te bekomen op eenvoudig verzoek bij de penningmeester en uiteraard tegen een billijke vergoeding.