Een inzicht in de geschiedenis van de familie Geldhof te Sijsele

Een inzicht in de geschiedenis van de familie Geldhof te Sijsele

Wilfried Morre

Onder de benaming “Oefening Moderne en Hedendaagse Tijd - Een familiegeschiedenis” bezorgde Eline Mestdagh, studente aan de Universiteit Gent, onze redactie een boeiende vergelijkende studie van de familie Geldhof, ambachtslui in Sijsele en de de familie De Lille, landbouwers in Maldegem. Zij stelde hiervoor als basis een kwartierstaat op van beide families waarvan zij een afstammelinge is.

Ter informatie: “Een kwartierstaat is een opstelling van genealogische gegevens van alle voorouders van een persoon (de probandus/probanda of kwartierdrager, -draagster). Bij elke parentatie verdubbelt het aantal voorouders.”....(www. familiegeschiedenis.be/toolsenhulp).

De methode waarvan zij gebruik maakte voor haar werk is deze van de micro-geschiedenis. “Daarbij werd aan de hand van een studie van een aantal opeenvolgende generaties in de gemeenten Sijsele en Maldegem nagegaan wat de weerslag is geweest van de typische negentiende- en twintigste eeuwse conjuncturen op de kleine man en zijn alledaagse leven,” verduidelijkt Eline.

Voor ons tijdschrift beperken wij ons in dit artikel evenwel tot de Sijseelse tak, deze dus van de familie Geldhof: Wie sommige data nader wil uitpluizen, vindt alles terug op de kwartierstaat hiernaast.

Op 4 augustus 1875 trad Carolus Ludovicus Geldhof, uit Eernegem, in het huwelijk met Juliana Coleta De Gheselle, uit Brugge. Zij overleden beiden te Sijsele, respectievelijk in 1912 en 1907.

Hun zoon, Leon Julien Geldhof, geboren te Brugge huwde op 17 april 1907 met Flavie Marie Dugardyn, geboren te Brugge op 2 april 1882, dochter van August Dugardyn (geb. Roksem 2 juli 1845) en Nathalie Logghe (geb. Torhout 2 mei 1850) die elkaar op 25 september 1874 te Jabbeke het jawoord hadden gegeven. Laatstgenoemden overleden allebei te Brugge. Leon Juli­en Geldhof stierf in 1965 in Brugge, Flavie Marie Dugardyn twee jaar later in Sijsele.

Hun zoon, Gaston Joseph Geldhof, (Sijsele 1909 - 1993) trad op 18 augustus 1937 te Sijsele in het huwelijk met Martha Cla­ra De Lille (geboren te Maldegem op 24 oktober 1908, overleden te Gent op 26 juni 1965). Zij hadden een dochter Rita Geld­hof (geboren te Sijsele op 15 augustus 1943) wiens zoon Hans Mestdagh (geboren te Oostende op 10 juli 1966) de vader is van Eline Mestdagh, die hier dus optreedt als probanda. Hier volgt haar relaas.

De familie geldhof aan het eind van de 19^de eeuw en het begin van de 20^ste eeuw

“De tak van de familie Geldhof die sinds begin 19^de eeuw gehuisvest was in Sijsele, kende een gemiddelde van drie kinderen per gezin en de gezinshoofden waren allen zelfstandigen. Mijn betbetovergrootvader Charles Louis Geldhof was een zelfstandig schilder, een andere betbetovergrootvader had een eigen vervoersbedrijf met paard en kar, mijn betovergrootvader Leon Julien was een zelfstandig schoenmaker en bezat tevens een eigen zaak waar allerlei materiaal werd verkocht, van postkaarten tot schoolgerief zoals potloden en griffels. Mijn overgrootvader Gaston Geldhof werd schoolmeester en schooldirecteur in Sijsele. In deze tak van de familie was een flink kapitaal aanwezig: Leon Geldhof was erin geslaagd de eigen zaak zelf uit de grond te stampen en bezat verschillende huizen in en rond Sijsele.

We kunnen ons hierbij de vraag stellen hoe de familie aan dit bezit is gekomen. Zat het altijd al in de familie? Of heeft mijn overgrootvader zijn eigendommen zelf bij elkaar verdiend en kunnen wij dus spreken over een vorm van sociale mobiliteit? Aansluitend hiermee kunnen we ons afvragen of de financiele situatie een invloed had op de scholingsgraad van de nakomelingen.

Gezinsstructuren en mortaliteit

In de negentiende eeuw bedraagt het gemiddeld aantal gezinsleden vier a vijf personen op het platteland en in de dorpen. Dit aantal verminderde wel in de loop van die eeuw: in 1900 bestond een gemiddeld gezin op het Vlaamse platteland uit vier leden. Deze gegevens in acht genomen, kunnen we stellen dat in deze tak van de familie geen opmerkelijk grote of kleine gezinnen voorkwamen. Alleen het gezin van Leon Geldhof, waarin rond 1900 vier kinderen opgroeiden, lag met zijn zes gezinsleden boven het gemiddelde.

Mijn betovergrootmoeder Flavie Marie Dugardyn werd op achtjarige leeftijd wees, waardoor zij werd opgevangen door haar nonkel en tante (zie verder), en mijn betbetovergrootvader Carolus Ludovicus Geldhof trouwde maar liefst drie maal, telkens vlak na het overlijden van zijn vorige echtgenote. Zo overleed zijn eerste vrouw, Joanna Baeckelant, op 15 mei van het jaar 1873 en overleed zijn tweede vrouw Nathalie-Virginia De Gheselle op 29 april 1875. Al op 4 augustus van dat zelfde jaar, amper drie maanden na het overlijden van zijn vorige echtgenote, trad Carolus Geldhof in het huwelijk met Juliana Coleta De Gheselle, de moeder van Leon Geldhof.

Dit grote aantal vroegtijdige sterftes lijkt op het eerste zicht enigszins opmerkelijk. Tot in het derde kwart van de 19^de eeuw heeft een zuigeling een statistische levensverwachting van slechts 40 jaar en dat zou pas beginnen stijgen vanaf 1880, wanneer besmettelijke ziekten langzaam maar zeker worden teruggedrongen en de persoonlijke hygiene zal gaan stijgen. Om deze reden zijn heel wat gezinnen in de 19^de eeuw geen typische kerngezinnen; in een op drie huwelijken is minstens een van de partners al eerder gehuwd geweest en de helft van deze huwelijken vinden plaats binnen binnen de twaalf maanden na het overlijden van de partner daarvoor. Ook het geval van Flavie Dugardyn, die wees werd, is zeker met uitzonderlijk: twee derde van alle kinderen verloor minstens een van hun ouders voordat zij de leeftijd van 20 jaar bereikten.

Het financiele vermogen en de banden met de kerk

Uit de notariele akten valt af te leiden dat Leon Julien Geldhof zijn eigendommen vooral te danken had aan zijn huwelijk met Flavie Marie Dugardyn. Flavie Marie, en haar zus Eugenie zijn op erg jonge leeftijd wees geworden. Flavie Marie was bij de dood van haar moeder, Nathalie Logghe, slechts 8 jaar oud. Terwijl Eugenie werd opgenomen in een weeshuis te Brugge, werd Flavie opgevoed door de broer van haar moeder, Charles Logghe, een zelfstandig klompenmaker, en diens echtgenote, Pauline Van Damme. Deze familie was zeer welgesteld, waardoor Flavie bij het overlijden van haar oom en tante het grootste deel van hun bezittingen erfde. Acht aan elkaar grenzende werkmanshuisjes in de Dorpsstraat in Sijsele (uiterst rechts op de foto), en ongeveer 34 aren zaailand werden zo eigendom van Flavie Marie en haar echtgenoot Leon Julien Geldhof. De meerderheid van de notariele akten die hierover handelen, spreken over een “handgifte”. Dit hield in dat op de schenkingen van Charles Logghe aan zijn aangenomen dochter geen schenkingskosten of notariele kosten zijn betaald geweest. Alle rijkdom van de Logghe’s kwam zo in de familie Geldhof terecht.

Charles Logghe was in 1907 rentenier, wat betekent dat de man van zijn inkomsten kon blijven leven tijdens zijn pensioen, zonder inkomsten van de staat. Het beroep van Nathalie Logghe op het moment van haar huwelijk in 1874 is omschreven als “bijzondere”. Dit zou betekenen dat zij voor haar huwelijk een kamermeisje was in een familie met aanzien.

Dankzij een uitgebreid startkapitaal kon Leon Julien Geldhof in een van de geerfde werkmanshuisjes een eigen winkel beginnen. Uit het mobilisatieboekje van Leon kunnen we afleiden dat hij al voor zijn huwelijk een zelfstandig schoenmaker was. Een interessant detail is dat hij zich begon te specialiseren in aangepast schoeisel voor mensen met een handicap. Hiervoor maakte hij gebruik van specifiek materiaal, dat hij kon invoeren gezien zijn grote financiele mogelijkheden na zijn huwelijk. Om welke materialen het hier gaat en in welke hoeveelheden, is helaas niet helemaal duidelijk en wegens de afwezigheid van de patentrollen voor de desbetreffende gemeente moeilijk te achterhalen. Ook zou hij schoenen aangekocht hebben van andere zaken, om deze in zijn eigen zaak te verhandelen.

Leon Geldhof was tevens de laatste suisse in de gemeente Sijsele. Uit dit ambt van kerkpolitie kan worden besloten dat de familie zeer religieus moet zijn geweest en wellicht sterke banden onderhield met de kerk en kerkelijke instellingen. Het bekleden van een dergelijk ambt, naast dat van schoenmaker, zou ook nog eens kunnen bevestigen dat de familie vrij welgesteld was en wellicht ook wat aanzien in het dorp genoot.”

De eigendommen van de familie Geldhof-Dugardyn in de Dorpsstraat te Sijsele, in 1939. Van links naar rechts :de schoenmakerij, de winkel met in de deuropening Leon Geldhof, Flavie Marie Dugardyn en een van hun zonen Omer Geldhof en een opslagruimte. Het gezin van Leon Geldhof woonde in de ruimte gelegen achter deze gebouwen. Het grote centrale huis met erker was de woning van de familie van Gaston Geldhof. In de deuropening staat staat Martha Clara De Lille, met op haar arm haar zoon Norbert Geldhof. De bouw van deze woning werd door Leon Geldhof gefinancierd. De kleinere werkmanswoningen aan de rechterzijde van de grote woning werden door Leon Geldhof en Flavie Marie Du­gardyn geerfd van de Logghe’s. Deze postkaart met foto uit 1939 werd overigens ook verkocht in de winkel.
Bron: Familiearchief

De huizen van de familie Geldhof op de bovenste foto zijn nu nog goed te herkennen. Op de hoek van de Dorpsstraat en de Decloedtstraat, uiterst rechts, zijn zelfs nog vier kleine huurhuisjes bewaard.

(Wordt vervolgd in ons juninummer).