Uit onze museumcollectie: uitzonderlijke munt van kort na 1789 en andere muntvondsten uit Moerkerke (deel 3)

Uit onze museumcollectie: uitzonderlijke munt van kort na 1789 en andere muntvondsten uit Moerkerke (deel 3)

Nikolay Holthoff

2 Sol geslagen onder de regering van Lodewijk XVI

Tussen de munten die aan de oppervlakte kwamen tijdens de renovatie en bijhorende graafwerken in 2004 aan bakkerij 't Bakkertje, op de hoek van de Kasteelstraat en Sint-Dionisiusstraat te Moerkerke zat er ook een halve munt. Omdat die moeilijker te herkennen zijn, namen we contact op met de befaamde numismaat Eddy Schutyser uit Oostkamp en gelukkig maar, want deze munt is werkelijk een rariteit: 2 Sol geslagen onder de regering van Lodewijk XVI.

Materiaal : zilver Diameter : vermoedelijk 35 mm Dikte : 2,8 mm

Muntheer Lodewijk XVI koning van Frankrijk. Afbeelding voorzijde: hoofd met pruik en mantel naar links LOUIS XVI ROI DES FRANCAIS datum onbekend, de A is duidelijk zichtbaar. A (muntplaats Parijs). Keerzijde: Pijlenbundel (kracht door samenwerking) gedekt met Phrygische muts (vrijheid) op eikenkrans (kracht), aan weerszijden 2 S (denominatie: 2 sol) LA NA­TION LA LOI LE ROI (klaverblad), de natie de wet de koning, L'AN (jaartal niet te lezen) DE LA LIBERTE het derde jaar van de vrijheid, gerekend na de bestorming van La Bastille op 14 juli 1789. Het teken van de muntmeester is niet te zien, daar het over een halve munt gaat. info: Veilingcatalogus 'Monnaies De Collection’ Ventes Sur offres Mercredi 8 janvier 1986, Parijs, plaat 415

Lodewijk XVI werd in 1754 geboren te Versailles als kleinzoon van Louis XV. Het paleis van Versailles werd gebouwd in de 17^de eeuw op het hoogtepunt van het absolutisme: Lodewijk XIV beschouwde zichzelf als de Zonnekoning, die door God was gekozen om als alleenheerser over Frankrijk te regeren. Onder zijn opvolgers werd de absolute macht van de koning bij gratie Gods echter alsmaar sterker in vraag gesteld. De adel wilde haar macht terug en de burgerij wilde eindelijk inspraak. Ze volgde de Verlichte filosofen die de rol van de koning beperkten tot de vertegenwoordiger van het volk, die alleen de wet uitvoert.

In 1789 was de schatkist van Lodewijk XVI zo leeg dat de kapitaalkrachtige burge­rij in ruil voor financiele steun politieke hervormingen kon afdwingen. De koning moest voortaan regeren volgens een grondwet die gestemd was in het parlement dat verkozen was door het volk. Volgens de nieuwe wet was elke burger gelijk. Dit betekende de afschaffing van de privileges van adel en clerus. Deze machtsgreep van koninklijke alleenheerschappij naar parlementaire democratie staat gekend als de Franse Revolutie. Op 14 juli 1789 werd de Bastille bestormd en de politieke gevangenen die er vastzaten, bevrijd. Die bevrijding was zo symbolisch en de staatshervorming zo ingrijpend dat er een nieuwe tijdrekening werd gestart.

De munten uit die periode weerspiegelen deze politieke omwenteling. Ze dragen op de ene zijde het jaartal in de Christelijke tijdrekening, bv. 1791, en op de andere zijde de nieuwe tijdrekening:: L'AN 3 DE LA LIBERTE (dus het derde jaar van de vrijheid, na de bestorming van de Bastille in 1789). Op de ene zijde prijkt de beeltenis van koning Lodewijk XVI, maar op de andere zijde staan revolutionaire symbolen: Pijlenbundel (kracht door samenwerking) gedekt met Phrygische muts (vrijheid) op eikenkrans (kracht).

De Oostenrijkse keizer en Pruisische koning volgden de Franse Revolutie met argusogen, maar het waren vooral de Franse revolutionairen die aanstuurden op oorlog, want die was « noodzakelijk voor de toestand van onze financien en de interne rust." Juist dan probeerden Lodewijk XVI en zijn vrouw Marie-Antoinette, dochter van de de Oostenrijkse keizer, met hun kinderen naar het buitenland te
vluchten. Vlak bij de grens, in Varennes, werden ze herkend en tegengehouden. Beschuldigd van landverraad werd Lodewijk XVI op 21 januari 1793 onthoofd. Koningin Marie-Antoinette eindigde in oktober eveneens onder de guillotine. Dat was het einde van de monarchie en het begin van de Eerste Franse Republiek.

Hoe deze halve munt in Moerkerke verzeilde, is niet geweten. Wei is bekend dat er een Jacobijnse Club was in Moerkerke en dat er een Moerkerkenaar naar Parijs is geemigreerd in de vroege jaren negentig van de 18^de eeuw. Dit was niet ongewoon. Ook vanuit Brugge gingen er reeds voor de eerste Franse inval in 1793 naar Parijs om er het revolutionaire gedachtegoed te verkondigen. Aldus Bart Compemol in zijn onuitgegeven studie van Moerkerke in de Franse Tijd.

2 centiem geslagen onder de regering van koning Leopold I

Hertog Leopold George Christiaan Frederik van Saksen, prins van Saksen- Coburg-Gotha werd geboren op 16 december 1790 en overleed op 10 februari 1865. Leopold had de Napoleontische oorlogen in Russische krijgsdienst meegemaakt en was in het gevolg van tsaar Alexander I van Rusland in 1815 in Londen terechtgekomen. Daar huwde hij op 2 mei 1816 met de Engelse kroonprinses Charlotte Augusta van Wales (7 januari 1796 -06 november 1817). Na de vroege dood van Charlotte vestigde hij zich op een Engels landgoed; totdat hij op 21 juli 1831 de hem aangeboden Belgische kroon aanvaardde; de Griekse kroon had hij een jaar tevoren geweigerd. Willem I, koning der Nederlanden, ondernam nog een militaire poging tegen de Belgische onafhankelijkheidsstrijders (de Tiendaagse Veldtocht), maar met Franse hulp werd hij teruggedreven. Op 9 augustus 1832 huwde Leopold I met prinses Louise-Marie van Orleans (3 april 1812 -11 oktober 1850), dochter van koning Louis-Philippe van Frankrijk en dus van zijn bondgenoot.

In 1831 waren er veel vreemde muntsoorten uit de ons omliggende landen in omloop. Belgie moest na de onafhankelijkheid zijn eigen munten aanmaken, maar had een tekort aan materiaal. Zo kwam het veelvuldig voor dat de munten van 1 en 2 Centiem (waarvan er een exemplaar in Moerkerke werd aangetroffen) op munten van een Hollandse Cent en halve Cent werden geslagen. het stuk van 2 Centiem bestaat uit koper. Later voerde Leopold I een Europese primeur in, het gebruik van 75% koper en 25% nikkel voor het slaan van munten (GRISPEN Arnaud, Belgische munten onder de loep' 1989.

2 Cent geslagen tijdens de regering Leopold I.

Diameter: ± 22 mm Geslagen te Brussel (1833 -1863). Voorzijde: een sierlijke L van Leopold Omschrift: Leopold Premier datum (onleesbaar) Roi des Belges. Keerzijde: een naar links gerichte leeuw, met zijn rechterpoot leunende

op een gedenkplaat.

Omschrift: L’ Union Fait La Force 2 Cent^s. Opschrift gedenkplaat:

Vindplaats: Kasteelstraat Moerkerke, zeer slechte staat info: VANHOUDT Atlas DerMunten van Belgie "Van Kelten tot heden"p.133

plaatI 44

Daar deze laatste munt zich eveneens op de bodem van een eertijds opgevulde beek bevond; kunnen we concluderen dat deze beek tussen 1830 en 1865 opgevuld werd. Daar na het jaar 1865 deze munten uit de omloop werden genomen.