De tocht van een Normandische boerenkar in 1944: Gueutteville-les-Gres - Den Hoorn enkele reis
Wilfried Morre
De vondst: een Frans taksplaatje
Wie geregeld op stap is met een metaaldetector, doet nu en dan eens een merkwaardige vondst. Zo werd in 1999 langs de Waterpolder op Den Hoorn een roodkoperen plaatje ontdekt met deze geperforeerde inscriptie:
JOSEPH CHAVENTRE
CULTIVATEUR A GUEUTTEVILLE
LES GRES CANTON DE ST. VALERY
EN CX SEINE INFRE.
Wie was Joseph Chaventre?
Zoals het plaatje aangeeft was Joseph een landbouwer uit Gueutteville-les-Gres, een Normandisch dorpje van zo’n 300 inwoners, op 3km van de kust en 25km ten westen van Dieppe. Zoals alle Fransen moest Joseph voor elk voertuig dat op de openbare weg kwam een taks betalen. In Belgie hieven de provinciale overheden een vergelijkbare taks; tot in de jaren 1980 moesten zelfs de fietsen voorzien zijn van een jaarlijks te hernieuwen taksplaatje.
De Belgische taksplaatjes waren wel mooier dan de Franse. Dit roodkoperen exemplaar komt uit de collectie van onze ondervoorzitter en Sijselenaar Romain Verniest. Het is afkomstig van de kar van wijlen zijn buurman Camiel Verleye.
Hoe kwam het Franse taksplaatje hier?
Toen in de zomer van 1944, na de geslaagde Geallieerde landing op D-Day 6 juni, de Duitse troepen zich spijts verwoede tegenstand snel moesten terugtrekken uit Frankrijk, eisten zij - bij gebrek aan voldoende eigen transport - alle mogelijke vervoermiddelen op bij de burgerbevolking, al dan niet tegen vergoeding. Met motorvoertuigen, boerenkarren, paarden, fietsen en uiteraard ook te voet kwamen ze naar onze gewesten. Ook Joseph Chaventre’s kar heeft deelgenomen aan deze “Ruckmarsch”.
De afstand tussen Gueutteville-les-Gres en Den Hoorn is maar liefst 250km in vogelvlucht. De afbeelding rechts kwamen we op het spoor via Google en de zoekopdracht “Duitse aftocht Normandie”. We zien hier dus niet Joseph’s kar, maar een gelijkaardige.
Omdat we benieuwd waren naar de omstandigheden waarin landbouwer Chaventre’s materieel in Duitse handen was geraakt, hebben we reeds eerder getracht schriftelijk in contact te komen met deze Normandische landbouwersfamilie, doch de omslag werd door de Franse postdiensten laconiek teruggestuurd met de melding: Inconnu - retour a l’envoyeur (onbekend - terug aan afzender). Nu wordt het gemeentebestuur van Gueutteville aangeschreven en is het wachten op een reactie.. .Wordt hopelijk vervolgd.
In de loop van de herfst 1944 zijn groepjes Normandische boeren naar Vlaanderen afgezakt, om met wisselend succes hun paarden en karren op te sporen en terug mee naar huis te nemen. De kar van boer Chaventre is uiteindelijk op Den Hoorn terechtgekomen en daar achtergelaten.
Er zal ongetwijfeld heel veel geluk aan te pas moeten komen om te achterhalen op welke hoeve men zich over kar (en paard?) heeft ontfermd. We stelden deze vraag al op 6 november 2012 naar aanleiding van een “werkbezoek” met Denis Raman aan de Vrije Basisschool Moerkerke op Sint-Rita (zie Erfgoedblad Damme december 2012) en herhalen ze nu.
Schamele aftocht van de bezetters. Foto © Elsinga, Franeker (NL) http://www.dbnl.org
[DOWNLOAD HET OORSPRONKELIJK DOCUMENT]