Een stem uit de Gouden Eeuw van Damme
Jacob Van Maerlant, Der Naturen Bloeme, 1270
boec 1: menselijke levensstadia en fabelachtige mensenrassen
Caroline Terryn
Midden 13de eeuw was Damme the place to be. Ook Jacob Van Maerlant verhuisde in 1266 naar de eerste Zwinhaven. Hij was de eerste in de Nederlanden die heel zijn oeuvre in zijn moedertaal schreef. Voor Der Naturen Bloeme, een overzicht van alle levende wezens van Gods schepping, baseerde pionier Jacob Van Maerlant zich niet louter op de bestaande Latijnse teksten - zoals toen gebruikelijk was - maar ook op mondelinge getuigen. Misschien bracht zijn nieuwsgierigheid hem naar Damme? Waar anders dan in de drukke zeehaven Damme kon je zeelui honderduit vragen naar vreemde mensen-, planten- en dierensoorten? Daar was hij naar op zoek. Hij schreef in onze ogen vaak bizarre en zelfs hilarische verhalen. Of hij die hoorde in de Damse zeemanskroegen, kunnen we niet met zekerkheid zeggen. Feit is wel dat hij zijn beroemde flora- en fauna tussen 1266 en 1270 in Damme samenstelde.
Damme mag daar trots op zijn. Van Maerlant leefde en werkte hier van 1266 tot aan zijn dood, ca. 1297. In 1330 noemde de Antwerpse dichter Jan van Boendale hem "die vader der dietscher dichter algader", "De stamvader aller dichters in het Nederlands".
Volgens Frits van Oostrom is Jacob van Maerlant echter niet alleen « binnen de Middelnederlandse literatuurtraditie een aartsvader, maar feitelijk een fenomeen van Europees formaat". In 1996 werd van Oostrom bekroond met de AKO-literatuurprijs voor zijn heerlijk leesbare biografie Maerlants wereld,
Je kan een schrijver echter geen grotere eer bewijzen - en jezelf geen groter plezier doen - dan zijn boeken zelf te lezen. Herman Thys (°Lier, 1938) schreef een toegankelijke en nauwkeurige hertaling van Der Naturen Bloeme. Citaten uit deze hertaling plaatsen we naast het origineel.
Jacob van Maerlant begon zijn overzicht met de mens omdat die “volgens de Heilige Schrift koning is van de schepselen.” In rijm en in het Diets - het Middelnederlands dat Van Maerlant sprak en schreef - luidde dat als volgt:
Omme dat de mensce nader scrifturen coninc es der creaturen
Hoofdstuk 1 handelt over wonderbaarlijke volkeren.; in het origineel:
Deerste boec sal ju bedieden dat wonder datmen vindet van lieden
Voor de originele tekst gebruikten we de site (http://adcs.home.xs4all.nl/ NatBl/Intro.html). Ook de afbeeldingen - miniaturen uit het Haagse Handschrift van ca. 1350 - plukten we uit deze site. Van Der Naturen Bloeme bestaan er nog 11 handschriften, waarvan 7 met illustraties.
Wordt vervolgd met boec 2
[DOWNLOAD HET OORSPRONKELIJK DOCUMENT]