Kaart van de Zwinstreek

Kaart van de Zwinstreek

Caroline Terryn

Voor de nieuwe cover van ons tijd- schrift kozen we een deel van deze kaart uit 1501. Hier ziet u ze volledig. De uitsnit omhelst de huidige gemeen- tegrenzen van Damme: van Oostkerke tot Sijsele en van Damme tot Lap- scheure. Wat er te zien is van onze deelgemeenten zullen we later in detail bespreken. In de eerste artikels van deze nieuwe reeks beschouwen we de kaart in haar geheel.

Momenteel wordt ze bewaard in de depots van het Groeningemuseum, maar eeuwenlang hing ze in het Brugse Stadhuis^[1] omdat ze gemaakt was in opdracht van het Brugse stadsbestuur. Dat wou een duidelijker beeld hebben van het kanaal van Oostburg dat het liet graven om de verzanding van het Zwin tegen te gaan. Ook daarover later meer.

De kaart verhuisde van het stadhuis naar het Groeningemuseum omwille van een betere conservatie. De kaart is immers heel belangrijk; niet zozeer om haar artistieke, dan wel om haar docu- mentaire waarde. In 2009 werd de kaart van de Zwinstreek zelfs opgeno- men in de topstukkenlijst van de Vlaamse Gemeenschap.

Vlaams topstuk

Topstukken zijn ‘zeldzame en onmis- bare cultuurgoederen die moeten bewaard blijven, omwille van hun bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of weten- schappelijke betekenis. ’ Het topstukkendecreet gaf ze een speciaal statuut. De Vlaamse overheid betaalt tot 80% van hun restauratiekosten en moet toelating geven om Vlaanderen te verlaten, bijvoorbeeld voor een bui-tenlandse tentoonstelling. Dank zij het topstukkendecreet kan de Vlaamse overheid ook een definitieve uitvoer voorkomen. Dan moet ze wel zelf het topstuk aankopen tegen marktwaarde en binnen een redelijke termijn.2

Zoals gezegd, werd de kaart van de Zwinstreek in 2009 opgenomen in de topstukkenlijst van de Vlaamse Ge-meenschap. Deze werd gepubliceerd in het Belgisch (!) Staatsblad van 21/4/2009.3 Als motivatie voor de op-name gold: één van de vroegste cartografische voorwerpen in Vlaanderen; ligt aan de basis van de Brugse cartografie; enige kaart van de streek van voor de Beeldenstorm; en voerde een belangrijke functie in de discussie over de aanleg van een kanaal tegen de verzanding van het Zwin

Jan de Hervy - Kaart van de Zwinstreek - 1501 - Groeningemuseum Brugge © Foto: Lukas - Art in Flanders VZW (www.lukasweb.be) Hugo Maertens Brugge

Klein maar fijn & ook online

De kaart meet slechts 43 cm op 106 cm. Toch geeft ze de dorpen en steden heel gedetailleerd weer. De uitsnit op de cover is op ware grootte afgebeeld. Het zeeschip hiernaast hebben we 100% vergroot. Op die grootte is het eerder grove canvas, het linnen waarop Jan de Hervy zo minutieus schilderde, duidelijk te zien.

Bent u nieuwsgierig naar andere details van de kaart? Op http://www.lukasweb.be/nl/foto/kaart-van-de-zwinstreek-1 kan u heel de kaart afschuimen. De site is een beeldbank van de Vlaamse collecties: van Vlaamse Primitieven tot impres-sionisten en nog veel ander moois op uw PC.

Voetnoten

[1]  BALLEGEER J., Ons werkgebied op de kaart van Jan de Heny-1501 in: Rondde Poldertorens, 2008, p. 58.

2. www.kunstenerfgoed.be

3. Definitieve opname van roerende goederen in de lijst van het cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap, in: Belgisch Staatsblad , 21/4/2009, p. 32.178.