D I A L E C T in Lapscheure (deel 2)

D I A L E C T in Lapscheure (deel 2)

Guido Vermeersch

Dialect is de gesproken taal waarin de mensen in hun dagelijkse omgang communiceren. (N.v.d.r.: voor een correcte Lapscheurse uitspraak raden wij u aan het vorige nummer erbij te nemen en nog eventjes te oefenen.)

DAGEN van de week:

zundag - moandag - dyssndag - oejnsdag - dundrdag - vrydag - zoatrdag.

MAANDEN

januuwoarie - feebruuwoarie - moarte - april - meije - junie - julie - oogustus - septembre - oktoobre - noovembre - deesembre.

TELWOORDEN

1- jèn 2- twjè 3- drieje 4- viere 5- vuuve 6- zesse 7- zeevn 8- achte 9- neegn 10- tiene
11- ejve 12- twoowve 13- dertiene 14- vièrtiene 15- vuftiene
16- zestiene 17- zeevntiene 18- achtiene 19- neegntiene
20- twyntig 21- jènntwyntig 22- twèjnntwyntig
23- driejntwyntig 24- vierntwyntig 25- vuuvntwyntig 26- zessntwyntig 27- zeevntwyntig 28- a-ntwyntig
29- neegntwyntig 30- dertig 31- jènndertig enz... 40- fièrtig
50- fuftig
60- tjestig
70- tjeevntig
80- ta-ntig
90- tneegntig 100- oondrd 101- oondrdenjèn 102- oondrdentwjè enz... 200- twèjoondrd enz.. 1000- duust enz...
1.000.000- u myljoen

ZEGSWIJZEN - UITDRUKKINGEN

ga jij mee?    Hoaj mee? Joak
gaat hij mee?    Hoatn mee? Joaj
gaan wij mee?    Hoame mee? Joam
gaan zij mee?    Hoan ze mee? Joas
ja, hoor!    joatsu
neen, hoor!    njètsu
het is niet waar!    't is ghiè woa
langs heel de weg    van essentejns
eventueel,soms    altemets
voortdurend    assummoa
zeker    vaneignst
kruiwagen    kortewoagn
wacht een ogenblik    wacht e kjèr e bittje

Begroeting: alloo - gui - oe goade 't?- oe wist?
hoendag – hoenoavnd
saluu - toe loatre

Invloed van het Frans.

De uitvinding van de fiets en de auto gebeurde ten tijde van de verfransing. Alle onderdelen kregen een Franse benaming. En omdat wij toen alleen de Franse benamingen hoorden, spraken en spreken wij nu nog altijd van....

Un nootoo, de kapoo, de portièrn, de gardeboe, de barsjok, de faars, de plak, de klynjateurs, de karrossrie, 't eesjappment, de vollang, de russwurs, de bouzjies .....
en van de fiets: ne veeloo, de fourse, de tuube, de frings, de rèjongs, soupappe....

Kennen wij eigenlijk wel de juiste Nederlandse woorden?

Portemonnee – frsjette – tallwurre – soetasse - sakosje – kannasjère – srtoe – malgrieje – prtang – allè – sjarrabang (char à bancs) = wytewagen – dokteur – enfrmjère - karrootn

Het werkwoord “hebben”

Ik heb een televisie    ik kèn e tilleviesie
ik heb dat ook     kè kik dad wuk
jij hebt dat niet     hè hie da niet

hij heeft een auto    jèdn nootoo
wij hebben er ook één    wieder èn dr wuk jènn
jullie hebben dat niet     hè hyndr da niet

zij hebben een eigen huis      zèn zyndr e neignuus
gij hebt dat nog gehad hè     hie da noh ghet
ik heb dat gemaakt     kè kik da hemoakt

Hulp- of koppelwerkwoord “zijn”

ik ben ziek    'k syn ziek
jij bent    he zy siek
hij is    j'is siek

hij is gehuwd    j'is hetrouwd
het is juist     't is zjuuste
hij is geopereerd    j'is hoppereerd

De toekomende tijd

ik zal eens gaan kijken    ’k hoan e kje hoa kykn

De verleden tijd bij de zwakke werkwoorden

ik werkte vroeger bij de boeren     ’k werktehe kik bie de boern
hij strafte zichzelf      je straftehe zyn eign
het waaide te veel   t woajdehe teveele

Lees nu in het Lapscheurse dialect.

“Laps-eure... woa licht tadde?”

Laps-eure, da lich din’t nwurdwustn va Westfloandrn,
tanks te nexpressweg N49 (inne neegneviertig),
teehn d'oolaans-e grenze, bie Sluus.

Laps-eure bestoat al mier of duust joar
Laps-eure et d'altyd e zelfstandige hemiente hewist
toe t'an de fusie mee Moerkerke in neegntienoondrdjenntjeevntig
en zes joar loatre woarn we bie Damme.

Me zyn e kljene hemiente, van driejoondrd driejnta-ntig iweuners;
moa’t is wel duust vuuvoondrd driejnvuftig ektoarn hwrut;
torp selve is oonlangs herenoveerd.

Men e hrwutte kerke vannin zestienoondrd twjenvuftig.
Z'is djenigste in’t bisdom Bruhhe
die toegewyd'is an d'illige drievuldigheid.
Moa men gien pastr nie mie.

Der stoan, hesprjed over ’t hroondhebied,
e stik of twyntig hrwutte boerderiejn.
Veele van de kljene boerderietjes zyn vrbouwd voe firmittjes.

Er is e s-oole mee fjertig kinders.
Men wuk nog drie kaffees, moa hien wynkels;
we moetn aal oonze kommissies hoan doen
in Moerkerke, Bruhhe of tnokke (Knokke)

In d' wugstroate nuumeroo zeevntiene is de zoale Eldewys (Heldewijs),
woa datte vrjenigyng'n keunn vrhoarn.
Eldewys, da was ne pastr die ier driejoondrdjoar heleen,
fjertig joar pastr hewist eet.

A. Hans eet ovr em e boek heschreevn: “De pastoor van Lapscheure”

Hiedoo Vrmèès.