Een drukke dag: Landbouwmuseum Ter Zoeterstede en Bladelinmuseum Middelburg
Wilfried Morre
Zaterdag 5 September 2009: een zonovergoten nazomerdag. Een vinnige westenwind waait vanuit zee ongehinderd tot “Ter Zoeterstede”, Sint-Pietersdijk, huisnummer 1, Lapscheure waar om 14 uur een 40-tal leden van onze Heemkundige Kring klaar staan om onder leiding van eigenaars Wilfried Van De Sompele en echtgenote Godelieve hun ogen de kost te geven aan een overrompelende schat aan authentiek, streekeigen landbouwgerei.
Foto boven en onder © Hendrik De Leyn
Het geheel is ondergebracht in de voormalige koestal van de hoeve en een grote schuur, beide samen goed voor een oppervlakte van iets minder dan 1.400 (!) m2. En er is geen meter overschot.
Het bezoek begint bij de “slieten”, de standplaatsen der koeien. Elk dier had een eigen vaste stek, compleet met naamkaartje. Alle denkbaar gerief, van primitieve melkstoel en driepikkel over boterkarn tot moderne melkmachine, het staat er allemaal vlak voor uw neus.
De tentoongestelde werktuigen, gebruiksvoorwerpen en wagens allerhande belichten de werkzaamheden tijdens de vier seizoenen, heel summier samengevat: de akkers klaarmaken voor het zaaien en planten in de lente, de oogst “afdoen” en binnenhalen in de zomer, het land voorbereiden in de herfst voor de wintergewassen, het voederen van het vee en het mesten van de stallingen in de winter...
Bij de rondleiding beschreef Wilfried niet enkel de talloze voorwerpen die hij in de loop der jaren heeft bijeengebracht maar ook alle aspecten van het leven en vooral het werken op de hoeve en hij kijkt met enig heimwee terug op de voldoening die landbouwers tot enkele decennia geleden nog hadden toen ze over hun landerijen konden stappen en met Streuveliaanse trots het werk van hun eigen handen aanschouwden. Nu kijkt Europa betuttelend over hun schouder mee bij nagenoeg alles wat ze doen.
Wat het museum bijzonder aantrekkelijk maakt, zijn de tientallen didactische kleurplaten uit de tweede helft van de 19de eeuw die op ooghoogte over de ganse lengte van de stal zijn aangebracht en een beeld schetsen van landbouw, veeteelt, ambachten, industrie, verkeer, familieleven, kortom alle menselijke activiteiten uit die periode. Het was een geniaal initiatief van gewezen Lapscheurs schoolhoofd Guido Yermeersch om deze schitterende collectie uit de “Verzameling Callewaert”, aangekocht in 1877, deze nieuwe bestemming te geven, liever dan ze op een schemerige schoolzolder te laten verkommeren waar haar vroeg of laat wellicht een nog erger lot te wachten stond. Eigenlijk zijn deze platen op zichzelf al een bezoek aan Wilfried’s museum meer dan waard.
Foto © Marc De Baets
De hier afgebeelde plaat van de knaap die met zijn zusje op de knie toekijkt wat de kat met een onfortuinlijk muisje aanricht, interpreteerde Wilfried voor ons als volgt: “Grote broer geeft hier een belangrijke levensles aan zijn zusje: kleine meid, wees altijd op uw hoede, het leven zit vol gevaren en voor je het weet ben je reddeloos verloren.” De prenten waren dus niet louter informatief, ze konden ook een diepere inhoud hebben. Werkelijk lesmateriaal dus.
Via de oude schuur waar vooral de grotere werktuigen (ploegen, eggen...) en zeldzame exemplaren “rollend materiaal” zijn ondergebracht, kwam het gezelschap weer in de open lucht waar nog even werd nagekaart. Wilfried (foto onderaan, met donkere pull) legde ons de oorsprong uit van de benaming “Zoeterstede”: de grond is hier merkbaar lichter dan de omliggende zware poldergrond en dus makkelijker te bewerken, zonder daarom minder vruchtbaar te zijn.
Foto boven en onder © Hendrik De Leyn
In zijn dankwoord drukte Voorzitter Denis de bewondering uit van de bezoekers voor de diversiteit en de systematische opbouw van de collectie en de gedrevenheid waarmee Wilfried en Godelieve hun publiek het landbouwleven van vroeger in herinnering brengen. Met de overhandiging van een vloeibaar aandenken werd afscheid genomen van “Ter Zoeterstede”.
Voor wie het bezoek graag nog eens zou overdoen met familie of vrienden: op afspraak zullen de Heer en Mevrouw Van de Sompele (tel. 050/500 240) u tussen april en eind oktober van harte verwelkomen op “Ter Zoeterstede”, desgewenst met koffie en gebak. Men zegge het voort!
In kolonne toog de groep dan Middelburgwaarts, waar vlak over de Nederlands grens even een verfrissing werd gebruikt vooraleer een kleine wandeling ons naar het Bladelinmuseum bracht, Groene Markt 8A. Daar werd onder de vorm van een niet echt adembenemend speurdersfilmpje de geschiedenis van Middelburg en de figuur van haar stichter Pieter Bladelijn uit de doeken gedaan.
Pieter, de gefortuneerde Eerste Raadsheer van Filips de Goede en o.m. tevens Schatbewaarder van de Ridderorde van het Gulden Vlies, verwierf in 1433 het Hof “Ter Heyle” en liet er een burcht optrekken. Tussen 1452 en 1465 richtte hij een volkomen nieuw stadje op, Middelburg, dat, benevens de burcht, drie stadspoorten had en een Kapittelkerkde Sint-Pieter-en Pauluskerkwaar Pieter in 1472 werd begraven.
Zoals veel rijke poorters en hoogwaardigheidbekleders uit die periode heeft ook Pieter Bladelin zich laten konterfeiten zodat zijn beeltenis nu nog steeds te zien is op een triptiek die wordt toegeschreven aan Rogier van der Weyden. Rechts op het middenpaneel aanbidt mecenas Bladelin geknield het pasgeboren Christuskind. Wie het originele doek wil bekijken, moet er wel voor naar de Berlijnse Staatsmusea (boven rechts, foto Marc De Baets).
Bruggeling Jan Ryckx maakte er omstreeks 1630 een uitstekend geslaagde kopie van die nog steeds te bezichtigen is in de kerk, waar overigens nog meer kunstwerken te bewonderen zijn.
De tentoonstellingszaal van het museum heeft benevens illustraties, geografische kaarten en teksten als grote blikvangers het aardewerk, gebruiksvoorwerpen en andere fraaie artefacten die aangetroffen werden tijdens de archeologische opgravingen op de kasteelsite. (Foto Hendrik De Leyn)
Ondertussen was de tijd omgevlogen en werd het 17u.: sluitingsuur. Zo kwam er een eind aan een heel aangename en leerrijke namiddag. Ook nu werden door sommigen al plannen gesmeed om het rustig Middelburg wat meer van nabij te komen bekijken.
[DOWNLOAD HET OORSPRONKELIJK DOCUMENT]