Moerkerkebrug en de Lieve (deel 2)
Denis Raman
DE LIEVE OP MOERKERKEBRUG
Moerkerkebrug heeft een vrij ruime bewoningskern gekend. We beschikken over een kopie van een kaart, gemaakt omstreeks de 16de eeuw, die de bewoning lokaliseert. Deze tekening op doek bevindt zich in het Bijlokemuseum in Gent (zie foto onder en detail ).
Dit detail uit de kaart toont waar het noorden ligt: bovenaan de weg werd - onderste boven - het woord ’Noordt’ geschreven (nvdr).
Op de hoek van de Moerkerkebrug en de Lieveberm-West staat een woning, waarvan de muurankers het bouwjaar 1773 aanduiden (links op de foto uit het begin van de 20ste eeuw).
Tot 2006 werd Moerkerkebrugstraat nr. 18 bewoond door “Emmeke” Maria Roels, weduwe van Cyriel De Lille (foto boven). Het woonhuis is verkocht en werd in 2008 gerenoveerd.
In dit hoekhuis woonde begin 18de eeuw Pieter De Gravelijn. Onderpastoor Passchier schreef daarover in de jaren 1920: “Den 4 Juni 1831 deed Pieter De Gravelijn de aanvraag om in de gemeente Moerkerke de eerste brouwerij op te richten en dit aan de Moerkerkebrug. Die brouwerij werd later den eigendom van Leopold Vermeersch, burgemeester van Moerkerke. In 1923 verkocht de burgemeester deze brouwerij aan zekeren Honore Van Landschoot, die uit Amerika teruggekomen was. In 1923 deed Landschoot de brouwerij afbreken.
’t Was hier aan Gravelijns dat de “Barze” of’t marktschip lag, ’t welk wekelijks den zaterdag naar Brugge vaarde op de Gentsche Lieve.”
De “Barze
(Passchier en ook uit “Biekorf’ 7de jaar, wintermaand 1896 “Het nieuwe ghedelf” (1550-1580).
“Door het delven van de Leopoldvaart en Schipdonkkanaal werd het voor de Moerkerkenaars onmogelijk met de “Barze of Barzeschip” nog langer Gentwaarts op te varen. Toch bleef de “Barze” naar Brugge nog in werking.
Tijdens mijn verblijf in Moerkerke 1920-1925 wisten de oude menschen nog over de “Barze” te spreken. Zij vertelden dat “Gravelijnsbarze” aan de Moerkerkebrug lag, waar Gravelijn woonde en een herberg openhield.
Gravelijn’s Barze was een tamelijk grote schuit, was overdekt zoodat de reizigers in ’t drooge konden zitten, zij werd door een peerd voortgetrokken.
Zij werd vooral benuttigd om ’s zaterdags naar de Markt van Brugge te varen. Gezien de Lieve niet meer bezorgd wierd, groeide ze stillekens toe, met allesoortige watergewassen, tot zij in 1872 bijna zonder water stond en door de aanpalende eigenaars opgevuld en ingepalmd werd.”
Yvonne Steyaert vertelde me het volgende over het vervoer op de Lieve en langs de weg:
“Langs de oever lag een trekweg, want de boten werden getrokken door 1 of 2 paarden naargelang de boten licht of zwaar beladen waren. Op Moerkerkebrug was er een kaai voorzien om de goederen te lossen of te laden. Ook lag er een houten brug over die waterloop. Het verkeer bestond uit niet veel meer dan een paard en rijtuig en voetgangers. Het waren toen nog aarde- of zandwegen. De eerste kasseiwegen zijn hier aangelegd na 1830 toen Belgie onafhankelijk geworden is. Toen ik klein was, had de vroegere trekweg als naam: de Leie. Nu is het een verzorgde weg in asfalt geworden en heet nu de Lieveberm. In dit lager gelegen gebied mag iedereen, zover zijn eigendom strekt, de vruchtbare gronden gebruiken.”
Getuigenissen:
De gewezen kantonnier van Moerkerke, Andre Huyghebaert:
“Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de brug verlaagd en bij die werken werden houten palen gevonden.
Kasseien werden gelegd en dat gebeurde onder aannemer Jules Maeckelberghe uit Zandvoorde.”
Maar Andre Huyghebaert was ook kasseilegger in Moerkerke en heeft die "kattekoppe-kasseien" bewerkt.
Andre vertelt dat de vroegere ondergrond van de straat bestond uit oude sparrenbomen en dwars zijn gelegd om het water weg te laten vloeien. “De ondergrond bestond grotendeels uit een grijsachtige grondmassa.”
Andre herinnert zich nog dat zijn grootvader, Pier Huyghebaert, meehielp met de bargehouder om de platte boten langs de Lieve en onder de Moerkerkebrug te trekken. Daarna spande men de paarden in en zo ging de trektocht naar Damme en Brugge. De vervoerde goederen waren vooral steenkool en bakstenen.
Een ander getuigenis over de brug die in 1971 afgebroken werd: Michel Van den Broeck was gei'nteresseerd in de oude relicten van Moerkerkebrug zoals indertijd zijn vader.
Die protesteerde fel tegen de manier waarop men deze archeologische site behandelde tijdens de werkzaamheden in de straat: leggen van gasleiding en rioleringswerken brachten de oude muren van de brug naar boven. Vandaar de bijzondere interesse in navolgend schrijven aan de kolonel en afschrift brief van Michel en mij.
Het hiernavolgend schrijven is integraal overgenomen. Ik wens dan ook dat de lezer begrip heeft voor eventuele typfouten. Alleen de inhoud blijft interessant.
Van: vandenbroeck [
Verzonden: maandag 21 oktober 2002 21:43
Aan DAVANS Hubert
CC: Denis RAMAN
Onderwerp: opzoeking
Beste Hubert,
Door een getuigenverslag zijn we te weten gekomen dat de stenen boogbrug over de Gentsche Lieve te Moerkerke (Moerkerke-brug) werd afgebroken door een zekere aannemer HAESAERTS uit Eernegem in 1971. Volgens ooggetuigenverslag van mijn vader zitten alle grondvestingen van deze brag nog in de grond. hij sprak toen van "een machtig schone en soliede constructie". In de commissie ad hoc de Gentsche Lieve begint er een bredere interesse te groeien over het onderwerp in beide provincies Oosten West-Vlaanderen.
Het is wel zo dat er in de gemeente Eernegem, deelgemeente van Ichtegem wel enkele HAESAERTS wonen. Ik heb er een van opgebeld maar die weet absoluut van niets.
Ik zou me kunnen inlichten op de dienst bevolking van Ichtegem, maar ik weet niet of dit de aangewezen weg is. Kun jij hierover enige inlichting geven over hoe ik best verder zoek?
Dank bij voorbaat.
Michel
Bericht van 13.11.02
Michel,
Ik verneem van de getuige Tanghe dat er mogelijks nog twee personen in aanmerking komen: twee aannemers die ook in Moerkerke hebben gewerkt en afkomstig zijn van Eernegem.
DE MAESSCHALK en BECU.
Tot daar de berichtgeving.
(Wordt vervolgd)
[DOWNLOAD HET OORSPRONKELIJK DOCUMENT]