64 jaar geleden capituleerde het Belgisch leger

64 jaar geleden capituleerde het Belgisch leger

Romain Verniest

Op 28 mei 1940 staakte het Belgisch leger, om vier uur in de morgen, de strijd tegen het oppermachtige Duitse leger.

Grote verwarming heerste onder de Belgische soldaten. Ieder trachtte op zijn manier thuis te geraken, wat velen van hen ook lukte. Anderen werden in groepen naar krijgsgevangenkampen in Duitsland gebracht, waar voor velen een lijdensweg begon.

Zo ook voor Roger De Grande, geboren te Beernem op 23 oktober 1919, wonende bij zijn ouders in de Antwerpse Heirweg (nabij 'De Barms') te Sijsele. Hij was van de klasse 1939 en werd voor zijn dienstplicht opgeroepen op 1 mei 1939 bij het 13de Artilleriebataljon 4de Batterij in de kazerne Knapen te Brugge. De dienstplicht bedroeg toen 1 jaar, maar gezien het dreigende oorlogsgevaar bleef hij op 1 mei 1940 onder de wapens. Ook zijn twee oudere broers, Albert en André, waren gemobiliseerd.

Op 10 mei 1940 brak de oorlog uit. Het 13de Art. Bataljon ging over in het 16de Art. Bataljon. Roger was bij het paardenvolk en ingedeeld bij de T.S. groep, die instond voor het leggen van telefoonlijnen. Op 28 mei 1940, bij de capitulatie van het Belgisch leger, bevond Roger zich met zijn regiment in de Westhoek. Hun eerste betrachting was thuis te geraken. Na een lange voettocht kwam hij toch in Sijsele aan, maar om niet als deserteur te worden beschouwd werd hem toch aangeraden zich aan te melden bij de militaire overheid. Er bestond een verzamelpunt op de wijk Sarepta te Moerkerke.

Onder leiding van Belgische officieren moesten ze vandaar verder. De voettocht ging zo naar Oostburg in Nederland. Daar zagen ze voor de eerste maal Duitse soldaten. Ze werden ook krijgsgevangen genomen. Ze brachten de nacht door op een grote weide die gelegen was achter de school van Oostburg. De volgende dag werd er een selectie gehouden. De ouderen der Belgische soldaten kregen hun vrijgeleide en mochten naar huis. Voor de jongeren, waaronder ook Roger De Grande, begon een lijdensweg.

De voettocht ging verder naar Axel, meer dan 30 km ver. Tot hiertoe hadden ze nog geen eten gekregen en voor velen werd het bedelen langs de weg om aan wat eten te geraken vermits de voedselvoorraad van thuis al op was.

De volgende dag ging de voettocht verder in de richting van de Westerschelde en waar ze tenslotte in Walsoorden aankwamen. Daar werden ze met honderden in het ruim van een binnenschip gebracht dat voordien kolen had vervoerd. Ze zaten daar echt samengeplakt. Bij de afvaart moesten ze in het ruim van het schip blijven, maar na verloop van tijd mochten ze toch op het dek.

De route liep van de Westerschelde via het verbindingskanaal van Zuid-Beveland en de Oosterschelde naar het Hollands Diep, verder via Willemstad waar (enkele tijd voordien, op 30 mei 1940) het schip de 'RHENUS 127', een rijnaak met 1300 Belgische krijgsgevangenen, op een mijn liep. Met een geweldige klap brak het schip in twee stukken. Bij deze ramp verloren 159 Belgische militairen het leven, 300 werden zwaargewond. De doden kregen in Willemstad een massagraf.

Er werd verder gevaren naar Nijmegen, de oversteek van de Duitse grens tot aan het eindpunt WESEL. Deze tocht had 3 dagen en 3 nachten geduurd zonder eten of drinken. Ook het slapen in het ruim van het schip was zeer moeilijk, aangezien ze zo dicht op mekaar waren geplakt. De oplossing was om de beurt slapen. Voor de sanitaire behoeften werd een balk langs het gangboord aangebracht waarop men kon zitten, met het grote gevaar overboord te vallen. In WESEL aangekomen moest iedereen de boot verlaten en allen werden samengebracht op een weide. Daar kregen ze voor de eerste maal wat eten en drinken.

De volgende dag werd iedereen op transport gebracht: 60 man in elke beestenwagen. Men spoorde richting Polen via Hannover - Maagdenburg. Deze onmenselijke tocht duurde opnieuw 3 dagen en 3 nachten en weer zonder eten of drinken. De sanitaire behoeften moest men doen in de wagon. Men kwam tenslotte aan in het station van ALTENGRABOW, nabij Berlijn.

De krijgsgevangenen werden dan overgebracht naar het kamp STALAG XI A 74349. Men verbleef daar in paardenstallen. Het voedsel voor één dag: één brood voor zes man, elk een lepel marmelade (confituur) en wat raapkoolsoep. Na zes weken woog Roger nog 56 kg. Eindelijk kwam er wat beterschap en kon Roger het kamp verlaten om bij een boer in de omgeving gaan werken zodat hij meer en beter voedsel kreeg om te kunnen werken op de boerderij.

Eindelijk, op 21 februari 1941, na 9 maanden, kwam er een einde aan het krijgsgevangenschap. Iedereen werd met auto's naar het station van ALTENGRABOW gebracht en kon de terugreis naar België beginnen. Men moest echter nog wachten tot in FALLINGBOSTEL om zijn vrijgeleide in handen te krijgen. Men spoorde tot Rozendaal (NL) waar men voor de eerste keer sedert hun vertrek soep werd aangeboden. De tocht eindigde in Antwerpen waar iedereen de trein moest verlaten en dan proberen op eigen houtje thuis te geraken.

Roger nam de trein naar Gent (wat kosteloos was), om dan via Eeklo in het station van Donk aan te komen. Bij zijn in Donk wonende zuster kon hij een fiets krijgen om tenslotte aan de 'Bollewallekes' aan te komen bij zijn gelukkige ouders.

Epiloog

Roger Degrande wil nog volgend verhaal kwijt: toen hij in Walsoorden aan boord van het binnenschip werd gebracht, merkte een medegevangene op dat het binnenschip van zijn vader in de buurt aangemeerd lag. Zonder aarzelen liet de schipperszoon zich langs de wand van het schip in het water zakken en zwom van het schip weg. Hij werd door de Duitsers opgemerkt en onder vuur genomen. Hij kon ontkomen. Dit verhaal bevestigt Sijselenaar Gustaf Demilde die op hetzelfde schip zat en vervolgens Roger Degrande ontmoette in kamp Stalag XI A.

Foto: Fernand Proot
(Roger De Grande met Romain Verniest)

-----------------------------------

LIDMAATSCHAP 2004

€ 13 op rekening 853-8733311-45 van de vzw
tijdschrift 3-maandelijks