Het hoe en het waarom van Lapidaria in Damme

Het hoe en het waarom van Lapidaria in Damme

Denis Raman

Inleiding

Als lid van onze heemkundige kring 'T ZWIN rechteroever grondgebied Damme is het u wellicht al opgevallen dat er belangstelling wordt betoond voor Damse kerkhoven, en inderdaad dat is zo. Mensen uit de onmiddellijke omgeving van een of ander Dams kerkhof hebben ons, met de papieren in de hand, aantekeningen zien maken. Daarom graag een woordje uitleg over de voorbije activiteiten van de werkgroep .Het gaat niet over het goed of slecht onderhouden van de kerkhoven, ook niet over columbaria of over ernstige werken en urbanisatie, neen beste lezer ,wij maken een studie over GRAFTEKENS en speciaal over DIE GRAFZEKENS waarvan de concessie (vergunning) vervallen is. Maar al te vaak worden interessante monumentjes vernietigd. Dit kan uiteraard wanneer de nabestaanden geen vergunning meer wensen, het kan ook wanneer er geen familie meer is. Uiteindelijk dient dan het stadsbestuur in te grijpen. Is er sprake van "eeuwigdurende vergunning" ontstaan die probleempjes niet.

Uitleg over graftekens

Zoals werd aangehaald kunnen zerken dus officieel worden verwijderd wanneer er geen vergunning meer bestaat door om het even welke reden. Tijdens ons werkbezoek op die kerkhoven was het met de bedoeling samen met de bestaande wetgeving en samen met een vertegenwoordiging van pastoor en Schepencollege, een stelling in te nemen die het kon mogelijk maken dat een grafteken of grafzerk toch bewaard blijft. Ofwel laten we het monumentje ter plekke staan, ofwel moet het verplaatst worden. Wel ,indien het verplaatst wordt trachten wij opnieuw met de verantwoordelijken een 'goede' plaats op het kerkhof te vinden. De naam die we geven aan die 'goede plaats' heten we LAPIDARIUM. Dat maakt dat er op het grondgebied Damme acht lapidaria kunnen ontstaan. We trachten alle gegevens te inventariseren en alle interessante onderdelen te bewaren, maar ook is het de bedoeling beschadigde onderdelen te herstellen. Uiteraard zullen er na inventarisatie op alle Damse kerkhoven, de nodige wijzigingen en aanvullingen jaarlijks bijgewerkt worden.

Eigenlijke werking

Het is dus op basis van een gegronde motivatie én van samenspraak met de bestaande wetgeving en de commissie van het Dams Schepencollege dat wij een nieuwe inventaris opstellen. We baseren ons niet alleen op het uitzicht als monument, het unieke in zijn tijd ,het ouderwetse monument van vroeger, maar ook over de figuur van de overledene wanneer mocht blijken dat het gegeven niet van het grafteken mocht afgelezen worden.

Welke onderdelen worden bij de zerk bewaard? Bronzen koppen en reliëfs, porseleinen beeldjes, vazen en vlammen, platen met grafschriften. Zijn er nu veel exemplaren in veelvoud, dan kunnen die eventueel worden verkocht aan belangstellenden.

De studie vooraf

Op 25 juli 1986 werd op verzoek van het Gemeentebestuur van Damme, geformuleerd in een brief van schepen M. De Graeve (voor de burgemeester) en van secretaris W. Blomme, een verslag opgemaakt over een gedeeltelijke ontruiming van begraafplaatsen, teneinde de vrijgekomen ruimte opnieuw te gebruiken. Het ging zeer duidelijk over een deskundig advies betreffende de kunsthistorische waarde van de graftekens waarvan de concessie NIET werd vernieuwd.

Het onderzoek startte in december 1986 nadat de plannen en lijsten door de gemeentelijke administratie waren opgesteld. De begraafplaatsen in Damme werden ter plaatse geëvalueerd in december 1986 en januari 1987. Toen werd de methode gevolgd, vastgelegd in de basistekst van de Brugse Stedelijke Commissie voor Graftekens. Er werd rekening gehouden met volgende elementen: historische, kunsthistorische, archeologische, industrieel-archeologische, volkskundige elementen, zowel met de betekenis van het individuele monument als met het ensembleaspect en de landschappelijke waarde.

Wat brengt ons de toekomst?

Uiteraard valt of staat de beslissing bij het Gemeentebestuur van de stad DAMME. Maar onze heemkundige kring heeft een functie aanvaard waarbij het mogelijk is dat ook ons geleverde bewijsmateriaal over het beschermen van de Damse monumenten een bijzondere waarde krijgt. Het komt ons voor dat u als lid of vriend ons kunt helpen: bijvoorbeeld door uw interesse te laten blijken indien u uitleg wenst over graven die verdwenen zijn waarvan u denkt dat die gegevens toch niet mogen verloren gaan, bijvoorbeeld het ontdekken van oude foto's die toch nog kunnen leiden naar identificatie, of oude teksten die ons toelaten een onderzoek te openen. Kortom, de VZW 't Zwin vertolkt als heemkundige kring een niet onaanzienlijke rol in uw deelgemeente. We nemen onze doelstellingen ter harte.

Contactadressen:

• Denis Raman Nieuwdorpstraat 34 8340 Damme
• Jacques De Groote Vlienderhaag 4 8340 Damme