Oude wegwijzers worden in Damme opnieuw gebruikt

Oude wegwijzers worden in Damme opnieuw gebruikt

Denis Raman

Op het kruispunt van de Vredestraat met Molentje staat de mooie gietijzeren wegwijzer terug op zijn plaats, nadat hij bij de bouwwerken van het huis op de hoek van beide straten was verdwenen.

Toen de oude melkerij in de Vissersstraat onlangs werd verkocht, kregen wij van Stad Damme oude materialen in bewaring: brons, ijzer, gietijzer, arduin ..., waaronder oude kruisen en een gebroken gietijzeren wegwijzer, deze van de Vredestraat.

Bij onderzoek vonden wij op één der kruisen de firmanaam August van Aerschot uit Herentals. Na contact opgenomen te hebben kregen wij van het gemeentebestuur van Herentals een brochure over de 'Bloei van de metaalindustrie te Herentals in de 19de eeuw: August van Aerschot en zijn Kempische ijzergieterij en Smeierij', die werd geschreven door Jan Cools en uitgegeven door het Stadsbestuur van Herentals, naar aanleiding van Open Monumentendag 2001 'Metaal'.

In de brochure staat ook een afbeelding van een wegwijzer (zie hiernaast). Dit type wegwijzer werd niet gegoten in de gieterij van August, maar wel in die van Joseph, oudste zoon van August, die zelf een gieterij had opgericht. Op de afbeelding staat: Jos. van Aerschot, 4, Avenue Cogels, Anvers. In december 1915 was hij naar daar verhuisd. De ouderlijke gieterij werd verder gerund door zijn broer Leonard.

Zo komen we te weten van waar onze wegwijzer afkomstig is en uit welke periode hij stamt, namelijk uit het begin van de 20ste eeuw. Het enige verschil met de afbeelding is de versiering bovenaan, een granaatappel, die bij onze wegwijzer niet voorkomt.

Dank zij onze vereniging, maar vooral dank zij Romain Verniest, die de wegwijzer herstelde, en Romain De Zwaef, die zijn atelier open stelde, is de wegwijzer herreen. De Technische Dienst van de stad plaatste hem terug.

Hierna volgt een korte inhoud van het artikel over de gieterijen te Herentals:

Rond 1824 vestigde de Mechelse herbergier Joannes van Aerschot (1789-1843) zich met zijn echtgenote te Herentals. Zij kregen vier kinderen, waaronder twee zonen, Josephus (1823-1903) en Augustinus (1825-1904).

Joseph werd huisschilder en ontwikkelde zich tot een uitstekende decoratieschilder. Van hem is o.m. de neogotische schildering (1874) van het koor van de begijnhofkerk van Herentals bekend. Augustinus werd smid en richtte een ijzergieterij op. Hij zou zijn bedrijf rond 1875 tot de belangrijkste ijzergieterij van de provincie Antwerpen maken.

Hij kreeg drie zonen, Joseph Auguste (1851-1930), Leonard (1861-1929) en Albert (1867-1930). In 1884 besloot de vader zich uit het bedrijf terug te trekken en liet de leiding aan Joseph over. Deze diversifieerde het bedrijf en liet in 1885 in eigen naam een scheepstimmerwerf bouwen.

In 1889 werd er bij de werf een ijzergieterij gevoegd. Daardoor was de verdubbeling van de fabriek een feit.

Het bestuur van de oude fabriek werd door de vader hernomen en overgedragen aan de jongere zoon Leopold in 1896. De nieuwe fabriek kreeg de naam 'Société Anonyme des Etablissements Joseph Van Aerschot & Cie.'

Joseph Van Aerschot was betrokken bij de bouw van het goederenstation Thurn en Taxis te Brussel tussen 1902 en 1910. Zijn ijzerwerk werd door de inspectie afgekeurd en werd zijn financiële strop. In augustus 1910 werd de ijzergieterij openbaar verkocht en aangekocht door Zwitsers.

Joseph verliet Herentals en ging zich in Antwerpen vestigen. In 1915 verhuisde hij naar de Cogels-Osylei 4 te Berchem. Van daaruit maakte hij als 'Joseph Van Aerschot d'Hérenthals' reclame voor zijn gepatenteerde producten als betonmolens, goederenliften, riooldeksels, allerlei straatmeubilair, kunstsmeedwerk en zelfs installaties van hele fabrieken. Waar Joseph Van Aerschot zijn producten toen liet gieten, blijft vooralsnog een raadsel.

Dus weten we ook niet uit welke gieterij onze wegwijzer komt.

Beide gieterijen realiseerden zeer verschillende materialen. Uit de lijst der materialen van de gieterij van August vermelden we: muziekkiosken, vaste en draaibruggen, hekkens, deuren en balkons, kruisbeelden, waterpompen, lantaarnpalen; uit die van Joseph: stations te Mechelen, Vlissingen, Turnhout, goederenloodsen, vaste en draaibruggen, ophaalbruggen, hekken, daken en balkons, ijzeren schepen, riooldeksels, gietijzeren beelden, molenassen en assekoppen, enz...

De mooiste nog bestaande realisatie uit het atelier van August is ongetwijfeld de muziekkiosk van Sint-Niklaas uit 1860, die nu opgesteld staat in het stadspark.

---------------------------------------

LIDMAATSCHAP 2002

Mogen wij U vragen, indien het nog niet gebeurd is, de som van 12,50 €, uw lidmaatschap voor 2002, te willen storten op rekening 853-8733311-45 van de vzw.

Met dank! Zo kunnen wij verder werken ..