Vrijdag 05.04.1957 stort een militair vliegtuig neer boven het grondgebied Moerkerke. Alleen de piloot sterft ter plaatse

Vrijdag 05.04.1957 stort een militair vliegtuig neer boven het grondgebied Moerkerke. Alleen de piloot sterft ter plaatse

Denis Raman

Dit artikel in ons tijdschrift was niet mogelijk zonder veldwerk op het terrein en getuigenissen van mensen in de onmiddellijke omgeving.

Als heemkundige kring brengen wij ook informatie uit de nabije tijd: d.w.z. niet alleen opzoekingen en informatiegegevens van vorige eeuwen onderbouwd met opzoekingen in archieven en in diverse 'databanken'. Ook lijkt het ons nuttig een nieuwe hedendaagse geschiedenisoverdracht aan de bereidwillige lezer te bezorgen. Dat gegeven zult u in de nabije publicaties wel mogen ervaren.

WAT SCHREEF DE PERS IN 1957. (Ik vat het voor u samen)

-militair vliegtuig stort neer bij Moerkerke. Piloot op slag dood. -schoffelende landbouwer als bij wonder aan de dood ontsnapt. -paarden uiteengereten. -straaljager neergestort te Moerkerke. Piloot overleden. Landbouwer aan de dood ontsnapt.

Wat me opviel in die geschreven commentaren over dit fatale ongeval, wil ik in 'brokjes tekst' weergeven. Maakt u zich geen zorgen over de waarachtigheid van de artikels die toen door de pers werden gepubliceerd, zoals: ...de brokstukken van het wrak waren over een vijfhonderdtal meter verspreid ... ...de stukken lagen misschien wel 150 à 200 meter uit elkaar ... ...de machine vloog van noordoost naar zuidwest ... ...André Landuyt ontsnapte door een sprong te hebben gemaakt naar het noorden op, tegen de wind in ... ...evenwel,de piloot waarvan wij de naam nog niet weten ... ...het stoffelijk overschot van de piloot, sergeant Marreyt, ongehuwd, wonende te Uitkerke, Steenweg op Brugge nr. 354, werd weergevonden op een driehonderdtal meter van de plaats der ontploffing ... ...de jonge piloot, wien de kleren van het lichaam gerukt werden, lag geheel naast de brokstukken van het wrak...

Waarom vond de heemkundige kring dit gegeven een interessant onderwerp? De reden ligt hem in het feit dat de vereniging een taak op zich heeft genomen om zoveel mogelijk patrimoniumgegevens te verzamelen van mensen die in een dorpsgemeenschap wonen, en deze door te geven aan volgende generaties.

Vandaar onze belangstelling voor een kapelletje: het staakkapelletje in de Middelburgsesteenweg, een verbindingsweg van Moerkerke naar Den Hoorn-St.Rita.

Zo vonden we het vreemd dat de zogenoemde 'staakkapel' in de Middelburgsesteenweg, ter hoogte van Wed. Mevrouw Maria Roels-Wittevrongel was verdwenen. Na onderzoek bleek dat het kapelletje totaal vernietigd werd door een maneuver van een vrachtwagen. Niemand keek er nog naar om. Mevrouw Maria Wittevrongel was zo bereid om ons het een en ander bij te brengen. Gelukkig dat Maria, als schoondochter van gewezen André Roels, nog kan getuigen op het erf zelf.

Maria: 'k Weet nog goed dat pa (haar schoonvader André Roels) zei dat er daar (in de weide) iets ergs gebeurd was en dat we beter niet gingen kijken. 'Maar ja', zegt Maria, 'iedereen uit de buurt was erg geschrokken, en zeker André Landuyt die op dat ogenblik naast onze weide aan het ploegen of schoffelen was'. 'In ieder geval, 't was zeer erg. De soldaten kwamen hier zelfs 's nachts in een dierenkotje slapen (Maria weet het kotje nog staan). Niemand mocht onze weide betreden, alles werd bewaakt door militairen. Toen ik haar vroeg of er nog sporen of restanten bewaard zijn gebleven: 'Mijn schoonvader heeft nog een tijdje de stuurknuppel van het verongelukte vliegtuig in een koeienstal bewaard, maar de militaire overheid is alle stukken komen ophalen'

Ik ben met Maria in de weide getrokken naar de exacte plaats waar de piloot lag. Ik moet bekennen dat ik na de zovele verslagen over het neerstorten te hebben gelezen, verwonderd opkeek naar de zogenaamde reconstructie van het neerstorten van het militaire vliegtuig; ruim 150 meter vanaf de Middelburgsesteenweg en toch wel 500 meter van het Schipdonkkanaal.

Ondanks de verhalen in de pers, weet Maria te vertellen dat de schietstoel ongeschonden achter een rij tronken lag. De piloot lag toch wel een vijftigtal meter van de tronken in de weide van de heer André Roels.

Onze opzoekingen gaven nog meer kleur aan het volgende: er werd door André Roels een gedenkkapel in de weide opgericht. De foto's van Geert Van Poucke (ons medelid van de kring) tonen ons de oprichting van de 'eerste staakkapel' in de weide. De inzegening vond ter plekke plaats (zie foto), maar de staak waarbovenop het herinneringssymbool van de verongelukte piloot stond, kreeg het zwaar te verduren. De koeien vonden de staak een gezellig 'gebruiksvoorwerp' (in landbouwerskringen zal het men wel daarmee eens zijn).

Kortom: het kapelletje werd herbouwd en geconstreeerd in een cementen wilgentronk. De maker was de baas van de betonwerkerij in de Middelburgsesteenweg, Theodor Verbeeke. Vele mensen van het dorp en toeristen hebben dit staakkapelletje gezien en geëerd.

Het kapelletje stond aan de grachtkant langs de Middelburgsesteenweg op de eigendom van André Roels (nu Maria Wittevrongel, wed. van Aimé Roels).

Wie overleefde deze crash. LANDUYT ANDRÉ, landbouwer en wonende op de boerderij van zijn ouders, ter hoogte van Jacksensbrug grondgebied Moerkerke. Het toenmalige artikel in de krant komt overeen met de gebeurde feiten. Zijn getuigenis werd op woensdag 08.08.2001 nog eens hernomen. André woont met zijn echtgenote Neyrinck Maria in de Vissersstraat te Moerkerke op het nummer 127 a.

"Mijn schoffelmachine was helemaal verwrongen. Één van mijn paarden lag op drie meter van het landbouwwerktuig, het andere paard lag wel 5 meter verder. De touwen van het gespan waren rond de stuurknuppel van de straaljager gewikkeld. Ik mocht eigenlijk van geluk spreken: de wind waaide vanuit het noorden, het vliegtuig vloog richting zuid en ik liep bij manier van spreken tussen de wind en de plaats van het neerstorten. De enorme hitte verplaatste zich zuidwaarts. Een ontploffing heb ik niet gehoord. Wel blijft me die geweldig duister en zwarte wolk bij die over me heen kwam. 't Was gelijk in de hel". André was gekwetst aan een been, had een gat in zijn trui en zijn hoofdhaar was verbrand.

André spreekt ook over die militaire actie op die bewuste dag. "Reeds van 's morgens waren die piloten in de weertje twee vliegtuigen 'pikeerden' voortdurend naar de brug en vlogen laag over de huizen in de onmiddellijke omgeving. Blijkbaar dienden ze militaire konvooien aan te vallen."

Dat het er wel erg aan toeging, zelfs te Lapscheure, vernam André van een landbouwer Georges Goedgebeur. Die was met zijn paardengespan uit Lapscheure teruggekeerd. "Geen enkele boer kon op die ochtend nog ploegen".

Ik verneem tijdens ons gesprek nog een anekdote die André zeker moest vertellen: "Daags voor het ongeval had ik nog een paard gekocht. Toen kompaan Valère Van Acker het dier zag zei hij zonder blikken noch blozen dat het paard 'geen goeie gang' had. "Ge zult dat paard niet lang hebben", zei Valère. "En inderdaad, 's anderendaags was het dood."

Een andere getuige van het ongeval op die vrijdag van 05.04.1957 was een leerling van de Gemeentelijke School op de Moerkerkebrug. Romain De Zwaef reed met zijn kameraden Leon Joris, Roger Dousselaere en Eric De Zwaef, huiswaarts. "Op het gehucht Scheiwegen, ter hoogte van de 'aardappelmarchant' de 'grote Steyaert', zagen wij afweergeschut staan en zagen wij twee vliegtuigen van over de vaart aanvliegen. Eén ervan haperde in de toppen van de bomen langs de vaart, onmiddellijk gevolgd door een enorme steekvlam tot aan de Middelburgsesteenweg. Alles vloog in brokken in het rond.

Als kleine bengels waren we er niet goed van. In de namiddag was de opdracht van meester Bostoen (die gaf les in de derde graad): opstel maken over het gebeurde. Tot daar het relaas van Romain.

Besluit: één zaak is duidelijk: indien het vliegtuig een tweehonderdtal meter verder neergestort was, dan had de school die in puin gelegen met desastreuze gevolgen.

Het slachtoffer -de piloot-, Marreyt Werner, 22 jaar, afkomstig uit Uitkerke, deed één van zijn laatste vluchten. Hij had namelijk een nieuwe verbintenis met de luchtvaartmaatschappij Sabena. Helaas het heeft niet mogen zijn. We vernemen ook dat zijn verloofde nog de plaats van het ongeval heeft bezocht.

Het bidprentje vermeldt dat Werner-Gilbert Marreyt, sergeantpiloot, geboren is te Uitkerke de 9 november 1935 en jammerlijk neergestort in bevolen luchtdienst op 5 april 1957. Het opschrift dat geplaatst werd op het eerste staakkapelletje in de weide was:

HIER VIEL WERNER VOOR EEUWIG NEER
O.L.V. VAN VLAANDEREN BID VOOR HEM BIJ DE HEER

De inzegening van het Maria-kapelletje werd gedaan door E.H. Jerome Verhulst, onderpastoor te Uitkerke en proost van AM.ER.KA. (= Amusement in Ernst van Katholieke Actie)

De tekst op de cementen tronk werd aangevuld met de datum van zijn overlijden: 5 april 1957

Ondanks het gebeuren is de familie Landuyt door de militaire overheid correct vergoed, de schrik van André niet.

Bronnen:

• Fotomateriaal van Maria Wittevrongel, André Landuyt en Geert Van Poucke.
• Teksten: enkele krantenverslagen.
• Hoofdzaak: de getuigenissen van voorgenoemde personen.