In memoriam Bieke Hillewaert (1961-2023)
Brigitte Beernaert
Op de zonnige woensdagnamiddag van 6 september 2023 verliet Bieke Hillewaert, dierbare vriendin en oud-collega ons voorgoed. We koesteren haar herinnering als warme mens maar ook haar wetenschappelijke erfenis is niet te schatten.
Met de heemkundige kring Sint-Guthago had Bieke een speciale band door haar allereerste (archeologisch) onderzoek in Oostkerke en haar nauwe contacten met René De Keyser, de oprichter van de kring waar ze steeds met veel warmte en dankbaarheid over sprak. Voor haar was hij ongetwijfeld een mentor. Bieke bleef bestuurslid van Sint-Guthago en Rond de Poldertorens.
Bieke Hillewaert werd op 27 mei 1961 geboren in Oostende en woonde met haar ouders en drie jongere broers in Steenbrugge. Ze liep middelbare school aan het Hemelsdale Instituut (nu Hemelsdaele-Sint-Leo) op het Sint-Jansplein in Brugge. In 1979 startte ze aan de RUGent met de opleiding (middeleeuwse) geschiedenis en archeologie. Haar licentiaatsthesis handelde over de bewoningsgeschiedenis van het polderdorp Oostkerke die ze als een van de knooppunten van de Zwinstreek benoemde (1983).
Bieke’s professioneel leven begon als ‘aspirant’ van het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek waar ze een doctoraatsonderzoek over Monnikerede opstartte en waar ze Yann Hollevoet (+2012) leerde kennen waarmee ze vanaf 1990 een uitzonderlijk begaafd archeologenkoppel vormde. Bieke specialiseerde zich in Brugge en ommeland en Yann richtte zich op Oudenburg. Beide waren vernieuwers en stonden o.m. mee aan de wieg van de zoektocht naar het wetenschappelijk beheer van het archeologisch erfgoed. Bieke en Yann hebben twee getalenteerde zonen nagelaten.
Eind 1989 was Bieke gestart als wetenschappelijk medewerker in de Dienst Stadsarcheologie van Brugge en daar leerden we haar snel kennen als een dynamisch onderzoeker die streefde naar samenwerking en interdisciplinariteit. Net toen ook waren de Open Monumentendagen van start gegaan en kon het belang en de verwevenheid van archeologie met het bouwkundig erfgoed jaarlijks worden onderstreept en op soms innovatieve manier kenbaar gemaakt worden.
Publiekswerking en sociaal engagement waren bovendien twee van de stokpaardjes van Bieke en dat kreeg op velerlei manieren vorm. Blijvend voorbeeld is het project ‘Hallenhuis’ in Sint-Andries. Na de opgravingen in Molendorp in de periode 1996-2006, wilde zij vlakbij een Merovingisch huis op heel ‘authentieke’ wijze herbouwen. Het vroegmiddeleeuws woonstalhuis, waarvan grondsporen waren aangetroffen, werd nu in 3D opgetrokken vlakbij een woonzorgcentrum van het O.C.M.W. (2010). Het Hallenhuis is naast een wetenschappelijk experiment evenzo een sociaal project dat de volle steun kreeg van het O.C.M.W. en waar erfgoed, cultureel toerisme en bejaardenzorg perfect samen komen. Het fungeert als ontmoetingsplaats zoals initieel bedoeld tussen bezoeker en bewoner.
Op 24 augustus 2014 hebben leden van Sint-Guthago het Merovingisch huis bezocht te Sint-Andries o.l.v. Bieke. En we waren onder de indruk.
In die eerste tien jaar van haar carrière in Brugge kwamen heel wat opgravingen in de binnenstad op haar naam, want er werd veel gebouwd en verbouwd. Het dagelijkse leven van de (middeleeuwse) Bruggelingen kreeg door de vondsten, aangevuld met historisch onderzoek meer en meer vorm. De opmerkelijke materiële sporen van ververs, leerlooiers, pottenbakkers,… hebben nieuwe aspecten van de geschiedenis tastbaar gemaakt.
In 2004 was Bieke de initiator van ‘Raakvlak’, de Intergemeentelijke Dienst voor Brugge en Ommeland waarbij Brugge (vooruitstrevend) samenwerkte met zeven gemeenten en zo uitgroeide tot een sterk bastion voor archeologisch onderzoek. In 2011 verscheen de eerste editie van het boek ‘Op het Raakvlak van twee landschappen’ samen met een zeer succesvolle tentoonstelling en in 2019 kwam er een herziene editie, die opnieuw bijna uitverkocht is. Dit standaardwerk was voor velen een eye-opener voor de vroege geschiedenis en het landschap in en rond Brugge.
In 2018 maakte Bieke een onverwachte, maar waardevolle carrière switch. Ze verliet Raakvlak en werd onderwijsbegeleidster aan de Vakgroep Archeologie van UGent waar ze de kans kreeg haar liefde voor de materiële cultuur en haar enorme kennis door te geven aan een nieuwe generatie archeologen. Ze deed dit met enorm veel plezier en goesting. Het deed haar ook ontzettend veel genoegen dat ze hier opnieuw de band kon aanhalen met zowel Oostkerke, Monnikerede als de volledige Zwinstreek door het zeer vernieuwend archeologisch onderzoek van de Vakgroep Archeologie van de Universiteit Gent naar de ‘Verdwenen Zwinhavens’ onder de leiding van prof. dr. Wim De Clercq, Jan Trachet en Maxime Poulain (2021).
Bieke is door het ‘lot’ niet gespaard gebleven. Haar warme persoonlijkheid, haar optimisme en haar doorzettingsvermogen sleurden haar een eerste maal door een vreselijke kanker maar die kwam jammer genoeg in volle kracht terug in 2021. Nog gaf Bieke het niet op en bond ze de strijd opnieuw aan. Ze werd daarin sterk gesteund door haar zoons Erwann en Alann en haar partner Dirk maar niks kon nog helpen. De ziekte overwon en we verliezen zo veel te vroeg een grote vriendin, een bijzonder intelligente en bekwame archeologe en een passionele moeder en vrouw. Op zaterdag 16 september was er een afscheidsviering op het strand in Oostende en zo werd de cirkel van haar korte leven rond.
We zullen je blijvend missen Bieke.
Op zondag 25 februari 2018 gaf Bieke voor onze kring in het stemmige Museum Sincfala de lezing
"Op en onder de polderklei. - Nieuwe resultaten van archeologisch onderzoek in de oostelijke kustvlakte"
[DOWNLOAD HET OORSPRONKELIJK DOCUMENT]