Lisseweegs kerkerfgoed nu voor iedereen te bekijken

Lisseweegs kerkerfgoed nu voor iedereen te bekijken

Luc Sabbe

De kerken in Vlaanderen herbergen een grote hoeveelheid kunstvoorwerpen, de ene al wat unieker dan de andere. Er zijn inderdaad een groot aantal devotievoorwerpen die weinig kunstwaarde hebben, maar er zijn ook artistieke pareltjes waar we voorbijlopen zonder er acht op te slaan, of die in de sacristie ergens opgeslagen staan.

Daarnaast heeft men vastgesteld dat een aantal mooie zaken, al dan niet van waarde, jaar na jaar uit kerken verdwijnen.

Daarom heeft de provincie vele jaren geleden beslist om alle roerende voorwerpen die in de kerken van West-Vlaanderen aanwezig zijn, te registreren en te merken met een uniek nummer.

De erfgoedcel van de stad Brugge, begeleid door consulent  religieus erfgoed Benoit Kervyn, heeft de uitvoering van dit besluit ter harte genomen en is in 2015 gestart met deze registratie, met de hulp van vele vrijwilligers. Alle kerken op het grondgebied van (Groot) Brugge komen aan de beurt. Op dit ogenblik wordt gewerkt aan de 17^de kerk.

In 2017 was de kerk van Dudzele aan de beurt en vorig jaar is de registratie in de kerk van Lissewege afgewerkt. Beide kerken hebben een rijke historie, en de vrijwilligers waren dan ook in blijde verwachting van minstens enkele artistieke pareltjes.

Zoals altijd werd de registratieploeg op de eerste dag rondgeleid, waarbij de unieke aspecten van de kerk aan bod kwamen. Van de altijd tochtige ingang tot het Baphomet kopje, handtekening van de tempeliers. Van de vochtige, ongelijke pilaren tot het alomtegenwoordige cijfer 13 (zelfs de som van  het telefoonnummer van de huidige pastoor is 2 keer 13!)

Ook bij het onroerend goed zijn er enkele prachtexemplaren zoals de orgelkast (de oudste in het Brugse) met zijn vele heilige en minder heilige figuren, het doksaal en de preekstoel (zie artikel van Johan Ballegeer in Rond de Poldertorens van 1970). Veel informatie hierover is ook te vinden op https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/79787

De erfgoedploeg heeft in deze Onze-Lieve-Vrouw Bezoekingskerk een half jaar alle losse kunstvoorwerpen geregistreerd ( twee dagen per week). Alles bij elkaar zijn rond de 600 voorwerpen door hun handen gegaan. Van het meten, beschrijven, het fysiek nummeren tot het fotograferen.

Zoals gehoopt kwamen er uit de sacristie enkele unieke stukken textiel te voorschijn. Het oudste en meest indrukwekkende is een koorkap van rond 1500 waarvan de aurifriezen of panden (overgenomen van een andere koorkap die versleten was) dateren uit de veertiende eeuw! De afgebeelde figuren (typische heiligen die in Vlaanderen vereerd werden) vertonen dan ook de stereotype houding van die tijd (knik in de heup). De koorkap zelf is in zijdefluweel met zogenaamd Engels borduurwerk, maar is vermoedelijk toch in Brugge gemaakt. De achterzijde laat een Onze- Lieve-Vrouw zien in bijzonder groot formaat, wat doet vermoeden dat deze koorkap voor deze O.-L.-Vrouw Bezoekingskerk is gemaakt. Een gelijkaardige koorkap is wel te vinden in de Sint-Salvatorskathedraal en werd tot voor kort gebruikt in de H. Bloedprocessie.

Verder is er een kazuifel in prachtig borduurwerk van rond 1500, waarvan verschillende figuren zoals profeten en een H. Andreas heel sterk gelijken op textielfragmenten bewaard  in de O.-L.-Vrouwekerk in Brugge. Het ligt dus voor de hand dat kazuifelmakers in die tijd op bestelling taferelen borduurden uitgaande van dezelfde ontwerptekening of model.

Het pronkstuk naar ons oordeel is een set van begin 16^de eeuw van een kazuifel, dalmatiek, priesterstola, diakenstola, manipels, kerkvelum en een bursa in schitterend borduurwerk met fel gekleurde zijdedraad vermengd met goud- en zilverdraad. De kleuren zijn zo levensecht alsof ze gisteren geproduceerd zijn en de goud- en zilverdraad zorgen voor een felle schittering wanneer de zon erop kan spelen. Zelfs wie niet houdt van borduurwerk wordt door deze kunstwerken betoverd. Helaas zijn deze kunstwerken in de loop der tijd overgeplaatst op nieuwe kazuifels e.d. waarbij soms een tafereel halverwege werd afgeknipt om het te laten passen. Desondanks blijven dit unieke stukken.

Uiteraard kon men ook verwachten dat Lissewege (maar ook Dudzele) als historische kerk en bedevaartsplaats, ondanks de plunderingen of inbeslagnames n.a.v. de godsdiensttroebelen op het einde van de 16^de eeuw en de Franse annexatie op het einde van de 18^de eeuw, een rijke schat bezit aan zilveren kelken, cibories, monstransen, reliekhouders, ampullen, pyxissen, kroontjes enz. van renaissance tot modern. Veelal gaat het om werk van Brugse edelsmeden. Zo is er een monstrans uitgevoerd door zilversmid Pierre Van Damme, de latere burgemeester van Brugge.

Het is natuurlijk het allermooiste om al de geregistreerde kunstwerken live te kunnen bewonderen, maar een glimp is al op te vangen door elke wereldburger dank zij het wereldwijde web op www.erfgoedplus.be met trefwoord ‘Lissewege’.