Herdenken na 100 jaar NSB Dudzele 1920-2020

Herdenken na 100 jaar NSB Dudzele 1920-2020

P. De Vuyst

Dudzele, 28 december 2020

In België zijn herdenkingen veel minder formeel officieel ingekleed dan bijvoorbeeld in Frankrijk. Bij ons zijn herdenkingen een lokaal initiatief en worden niet gestuurd noch opgelegd door de overheid. Dit maakt dat het herdenken van het oorlogsverleden gedragen wordt door lokale organisaties zoals NSB Dudzele (weliswaar binnen een nationale structuur).

Sinds 1920 herdenken wij elk jaar in november de wapenstilstand. Sommigen stellen zich de vraag, is het niet genoeg geweest na 100 jaar herdenken? Zullen wij niet ooit moe worden van het herdenken? Er is de vrees dat het een hol ritueel zou worden (routine) en dit door verschillende factoren; er is bijna geen familie meer, er wonen steeds meer andere mensen in het dorp, er zijn de maatschappelijke tendensen zoals individualisering, digitalisering, enz. Zijn het niet steeds dezelfde "oudjes" die komen .... Is er nog echte betrokkenheid .... Corona ....

Heldendom (militairen) en martelaarschap (burgers) van mensen, die velen vandaag niet meer kennen noch verwant mee zijn, leidden niet meer automatisch tot erkenning van offers en verering binnen een soort burgerplicht. Het gaat hierbij echter niet over "stoppen" met herdenken maar de uitdaging is het blijven zoeken naar andere vernieuwende manieren om te herdenken. Het gaat dus niet over het "vergeten" of "uitwissen" van het verleden maar het vernieuwen ervan (inhoudelijk maar ook qua vormgeving); met andere woorden telkens nieuwe betekenis geven waardoor we samen blijven herdenken. Dit kan bijvoorbeeld door scholen nog meer te betrekken, jeugdverenigingen en andere organisaties. Dit kan ook door fysische vernieuwingen in het herdenkingsritueel aan te brengen (van muziek tot vlaggen, tot website en streaming, van zitbank tot monument). Als organisatie moeten we dus continu vermijden om in een soort zelfvoldaan cocon terecht te komen en ons niet meer in vraag te stellen.

Het mag niet teveel geschiedenis worden maar ook niet te weinig. Er is het informatieve luik maar er is ook het veel belangrijkere sociale luik. Het bindmiddel, de kapstokken, zijn al enkele jaren het brengen van verhalen van gewone mensen in extreme omstandigheden. De optochten, mis- en herdenkingsviering, de gezamenlijke maaltijd, tombola, enz. bepalen de sociale context waarbij we zoveel mogelijk lokale mensen jaarlijks wensen te bereiken. Samen vormen zij op dit moment het ritueel (iets wat verder gaat dan een traditie).

De manier waarop iemand kiest om te herdenken, is een persoonlijke vrijheid. Anderzijds zijn de beslissingen rond het herdenken, als groep, niet het bezit van één persoon noch van één organisatie. Regelmatig zullen we ons opnieuw moeten uitvinden in de manier waarop we herdenken; niet omwille van "geschiedenis" of "traditie" maar omdat rituelen helpen om een gemeenschap te binden en identiteit te geven. NSB Dudzele "beschikt" niet over de herdenkingen. NSB Dudzele is een soort bewarende voogd die optreedt als een vertaler, van de manier waarop herdenkingen gebracht worden, binnen een continu veranderende omgeving.

Ons dorp zal er binnen 100 jaar nog zijn. Herdenkingen proberen op een bepaalde manier, in het heden, de toekomst te bezweren, te verzekeren. Door te herdenken bestendigen we onszelf als gemeenschap (niet individueel); worden we als dorpsgemeenschap een stukje minder vergankelijk en veerkrachtiger, en hopen we als het ware verder te bestaan later (afkopen van de toekomst).

In herdenkingen komen verleden, heden en toekomst samen. En zoals zo vaak; pas als iets er niet meer is, dan pas zal men beseffen wat het betekend heeft. Laat ons samen de wapenstilstand als momentum blijven hanteren waarbij we samen de definitie van het herdenken, met veel lenigheid voor nieuwe interpretaties, blijven durven onderwerpen aan veranderingen.